0.5 Wstęp
Kilka słów zanim zacznę. Ten tekst to wynik mojego zainteresowania Soldierami i masy wiedzy, którą można znaleźć w internecie zaczynając od stron amerykańskich kończąc na rosyjskich. To co przeczytacie to bardziej zebranie przeze mnie całej dostępnej wiedzy do kupy, niż mój tekst. Jako że nie mam wszystkich wariantów tego noża, to część fotek jest kradziona, jeśli uda mi się zdobyć kolejne Soldiery będę zamieniał zdjęcia na swoje. GORĄCA PROŚBA: jeśli znajdziesz w tekście błędy, albo posiadasz informację na temat danego modelu które nie są zawarte w tym opracowaniu – napisz, uzupełnimy tekst, wstawimy jakieś dodatkowe foty czy cokolwiek innego ! Część informacji w tekście jest zweryfikowana przez Victorinoxa. Dziękuję pięknie u99 za pomoc merytoryczną i informacje z różnych źródeł !
Przed przeczytaniem tekstu zapraszam do obejrzenia krótkiej video prezentacji:
1. Soldier Model 1890
Od tego wszystko się zaczęło, klasyk klasyków, pierwszy nóż Carla Elsenera dla armii szwajcarskiej produkowany w latach 1891-1900.
Kilka suchych danych:
Długość: 100mm
Grubość 20,5 mm
Waga: 144 g
Długość ostrza: 71mm
Okładziny: czarny dąb (taką informację mam od Victorinoxa, pojawiają też informacje o hebanie)
Narzędzia:
Duże ostrze
Otwieracz do konserw
Szpikulec
Śrubokręt (bez ostrej krawędzi z boku, służącej do ściągania izolacji)
Bicie: ELSENER SCHWYZ, z drugiej strony brak daty (tą zaczęto wybijać w następnym modelu (1908) od 1920 roku).
Warto też wspomnieć o znaku jakości (znak odbioru technicznego) – małym krzyżu szwajcarskim wybijanym na okładzinie (w późniejszym czasie zastąpiony przez dwie litery W-K – Waffen Kontrol, w jeszcze późniejszych modelach WK+ - będzie o tym dalej)
Ciekawostka: nóż dla armii szwajcarskiej wyprodukowany przez Niemców. Konkretniej firmę Wester & Co z Solingen która w październiku 1891 roku dostarczyła armii 15000 tysięcy sztuk tego scyzoryka.
Model ten produkowany był również przez inne firmy (tabela na końcu tekstu): D. Peres - Solingen, Forges de Vallorbe L+C, Coutellerie Suisse - Courtetelle (P. Boechat - późniejszy Wenger), Stadler - Zug, J. Pfenninger - Wetikon a/see, Solberg - Morges, Jacquet - Roche, C. Wermuth,
Ciekawostka: Z okazji 125 lecia istnienia, Victorinox wypuścił replikę modelu 1890. Ma on okładki zrobione z hebanu, każdy ze scyzoryków jest numerowany (numer na linerze za szpikulcem) oraz posiada certyfikat autentyczności. Wypuszczono IV serie tego modelu, każda po 1884 sztuki. Seria dla Stanów Zjednoczonych ma numer IV. Scyzoryki są sprzedawane w eleganckich czarnych, drewnianych (najprawdopodobniej) pudełkach na dwa zatrzaski. Dla zainteresowanych – wciąż można je kupić – cena wynosi około 500 dolarów, chodź można je dostać taniej.
2.Soldier Model 1901
Jest to w zasadzie lekka modyfikacja modelu 1890 produkowana w latach 1901-1907 – drewno zmieniono na czerwone tworzywo sztuczne ("wood-grained reddish-brown fiber scales".), poza tym, wedle mojej wiedzy – bez zmian. Niektóre źródła podają iż jest to model 1890 typ 2 a nie osobny model.
Model ten produkowany był również przez innych producentów (tabela na końcu tekstu): D. Peres, Elsener, P. Boechat, J. Pfenninger, Forges de Vallorbe, Stadler.
3. Soldier Model 1908
Model produkowany w latach 1908-1950, w stosunku do poprzednika zaszły tu nieco większe zmiany, chodź nie możemy mówić o rewolucji – raczej ewolucji. Długość złożonego scyzoryka to nadal 100mm, waga, za sprawą zastosowania okładzin z tworzywa sztucznego, spadła do 126g. Zmienił się profil głowni – na to co dziś nazywali byśmy clip pointem. Materiał linersów w modelu 1908 był różny - liner niklowany, liner stalowy, liner stalowy + nity z mosiądzu. Problemem jest stal z jakiej wykonywano głownie - Victorinox twierdzi jasno iż pierwsze Soldiery ze stali niedzewnej to ze z roku 1951. Jednak inne źródła podają iż było to już w roku 1936 (na pewno miał być wykonywany od 1939).
Modele z lat 1908-1920 nie miały (podobnie jak poprzednie modele) bicia daty. Zaczęto ją wybijać w roku 1921. Większość następnych roczników posiadała ją w dwu cyfrowej formie np. 37 dla roku 1937. Były jednak wyjątki, o tym zaraz.
Model 1908 bez bicia:
Model 1908 z biciem daty:
W tym modelu mamy do czynienia z dwoma znakami kontroli jakości (znak odbioru technicznego)– krzyżem lub krzyżem w kółku (jak w poprzednich modelach). Drugi znaczek kontroli oznacza, że scyzoryk przeszedł remont w arsenale i jest ponownie uznany za sprawny technicznie. Później od roku 1915 wprowadzono znak W-K (Waffen Kontrol).
Krzyż:
Znak WK:
Bicie „P” - są to prywatne – czytaj nie przydziałowe – noże które każdy z żołnierzy mógł sobie kupić, nadużywać, popsuć. Żołnierze dostawali również noże od np. członków swoich rodzin, ryli wtedy np. na okładzinach swe inicjały, bądź literkę „P” tak by było wiadomo iż jest to ich prywatny nóż. Całe to P-zamieszenie wynika najprawdopodobniej z tego iż na nóż przydziałowy trzeba było nazwyczajniej w świecie uważać. Troszeczkę inna wersja: "niektóre z tych noży zostały ostemplowane literą "P" lub "P"i rocznikiem (jeżeli żołnierz chciał zachować na pamiątkę swój przydziałowy nóż, wówczas litera P była nabijana ręcznie i różniła się czcionką od rocznika), podczas gdy inne nie mają żadnych oznaczeń, innych niż znak wytwórcy. Wreszcie niektóre z tych noży miały nawet znaczek kontrolny "WK" na rękojeści, ale inne nie"
Noże z oznaczeniem P były też dostępne dla cywili, zaczęto je sprzedawać w 1916 roku - ta data podana jest przez Victorinoxa. Są jednak źródła które twierdzą iż sprzedaż dla cywili ruszyła już w 1903 roku. Victorinox podaje iż od roku 1926 sprzedawano soldiery cywilne również ze stali nierdzewnej. Miały być one oznaczone w sposób następujący - węgłówka ( model 200 S ), nierdzewka ( model 200 R ).
Inne bicia, modelu 1908 z lat 1940-1950, według opracowania ze strony (http://popgun.ru/viewtopic.php?f=36&t=254839):
Standardowe bicie: Elsener Schwyz, 24
Bicie Victor Inox, 40P:
Bicie Victoria Switzerland, bez daty:
Bicie Victorinox Switzerland Stainless, P
Skąd różnice w biciach ? Może Elsener Schwyz to bicie dla wojska a inne bicia to wersje cywilne - na tak zadane pytanie Victorinox odpowiada jasno - to teoria kolekcjonerów, oni nie mogą tego potwierdzić, nie mają na ten temat danych w swoich dokumentach.
Model ten produkowany był przez różnych producentów (tabela na końcu tekstu), niektóre źródła podają iż było ich nawet ponad 20.
Na koniec zdjęcie które wywołuje u mnie ślinotok. Od góry: dwa modele 1908, 1901 oraz 1890.
4. Soldier Model 51
Kolejna wersja Soldiera produkowana w latach 1951-1960. Powrócono do kształtu ostrza które znamy z modelu 1890. Model 51 jest pierwszym Soldierem w którym użyto stali nierdzewnej, mimo że Victorinox stosował ją w innych modelach już od 1926 roku. Do śrubokrętu dodano z boku ostrą krawędź do zdejmowania izolacji.
Na górze śrubokręt z modelu 1908, na dole nowy z modelu 51.
Kilka suchych danych:
Długość: 93mm
Waga: 90g
Długość ostrza: 68mm, 62mm krawędzi tnącej
Okładziny: tworzywo sztuczne
Model 51 posiadał kilka wariantów. W latach 1951-1954 wyglądał jak na zdjęciu powyżej. W roku 1954 zmieniono ostatni nit, wzmacniając go. Niektóre źródła podają iż był to rok 1955. W roku 1957 zmieniono bicie z ELSENER SCHWYZ na ELSENER SCHWYZ VICTORIA. W tym, tak samo jak w modelach poprzednich, występowały egzemplarze z biciem „P”.
Minimalne różnice w kształcie śrubokrętu na górze rocznik 54 na dole 59.
Podobnie jak w wypadku modelu 1908, i w tym przypadku w rosyjskim opracowaniu możemy znaleźć zdjęcia niestandardowych bić (http://popgun.ru/viewtopic.php?f=36&t=254839 ) , tak samo ja wcześniej dotyczy to wersji „P”.
W modelu 51 wprowadzono dziurkę która miała swoje konkretne "żołnierskie" zastosowanie. "Oczko pozwala na zawieszenie noża na sznurku i używania go jako pionu odważnikowego do obliczania odległości strzału granatami nasadkowymi za pomocą karabinu FASS 57" (Informacja i tłumaczenie z francuskiego - Klej91)
Ciekawostka: w 1957 roku firma Wenger zmieniła materiał okładek – przypominały one te które możemy znać z dzisiejszych Victorinoxów - materiałem tym był Grilon - polyamid nylonu prod. w Szwajcarii. Mało tego – mimo iż produkcję modelu 51 zakończono w roku 1961, zastępując go pierwszą wersja alox soldiera, Wenger jeszcze przez kilka lat dostarczał rekrutom scyzoryk w starej wersji. Tu warto też napisać iż nie wszystkie egzemplarze Wengera po 1957 roku miały nowe okładki – przez moje ręce przeszedł scyzoryk z 1964 ze starymi okładzinami. Wenger miał przestać produkować model 51 w roku 1964.
Na samym dole omawiany Wenger rocznik 64, wyżej Wenger z biciem P
Model 51 miał być wytwarzany przez trzech producentów: Victorinox, Wenger i Rothlisberger (tabela na końcu tekstu)
5. Soldier Model 1961 (produkowany w latach 1962-1964) (kod: 0.8010.20)
Rewolucja. Zamieniono okładziny na anodyzowane na czerwono aluminum. W miejscu gdzie dziś znajduje się logo Victorinoxa umieszczony został znany z poprzednich modeli znaczek W-K (bicie znaczka wojskowej kontroli jakości odbywało się w Waffenfabrik w Bernie). Zmieniono kształt szpikulca. Śrubokręt cały czas miał ostrą krawędź do zdejmowania izolacji ale zmieniono nieco kształt całości przez co stał się on również otwieraczem do butelek. Przeprojektowano otwieracz do konserw, jego górna część stała się śrubokrętem, na otwieraczu wybijano szwajcarski krzyż i napis „PAT” - od patent, do dziś Victorinox jest jedyną firmą która używa otwieracza do konserw w takim kształcie. Na głowni tak jak w modelu 51 z jednej strony znajdowało się bicie z datą z drugiej – ELSENER SCHWYZ VICTORIA.
Długość: 93mm
Długość ostrza:70mm, długość KT 65mm
Waga: 69.7g
Nowy otwieracz do konserw z biciem PAT.
Nowy śrubokręt z dodaną opcją otwieracza do butelek.
Bicie ELSENER SCHWYZ VICTORIA i bicie W-K na krzyżu szwajcarskim.
Mimo iż po roku 1964 zamieniono kolor okładek z czerwonych na srebrne, można spotkać czerwone Soldiery w rocznikach: 66, 65, 68, 69, 70, 75, 77, 71 oraz prawdopodobnie również w innych
Na potwierdzenie dwa Soldiery z tego samego rocznika (66), jeden czerwony drugi srebrny.
Zdjęcie porównawcze – od góry: Wenger model 1908, Wenger model 1951, Elsener Schwyz 1961
6. Soldier Model 1961 (produkowany w latach 1965-1977) (kod: 0.8010.27)
Po roku 1964 zrezygnowano z czerwonego koloru okładek – zaczęto produkować Soldiery w znanym wszystkim srebrnym kolorze. W latach 1972 oraz 1974 nie produkowano Victorinoxa Soldiera (nie było zamówienia z armii). Produkowano jednak Wengery.
Zmiany w biciu.
Do roku 1974 stosowano znane z poprzedniego modelu bicie ELSENER SCHWYZ VICTORIA.
Po roku 1974 zaczęto stosować bicie VICTORINOX SWITZERLAND STAINLESS ROSTFREI
Zmiany w biciu znaczka W-K.
Oryginalne bicie.
W roku 1972 znaczek W-K podobno został obrócony w lewo o 90 stopni w stosunku do umiejscowienia oryginalnego.
Elsener Schwyz, zapewne rocznik 1973 z odwóconym o 90 stopni w lewo znaczkiem W-K
W egzemplarzach po roku 1974 znaczek W-K został odwrócony w prawo o 90 stopni od umiejscowienia oryginalnego.
Victorinox Soldier, rocznik 75 z odwróconym o 90 stopni w prawo znaczkiem W-K
Różne źródła podają różne daty i sposoby zmiany położenia znaczka W-K. Teoria z obracaniem znaczków wydaje mi się fałszywa - może dla danego roku znaczek był w daną stronę, a może panowała wolna amerykanka.
Zmiany w biciu +PAT.
Do roku 1971 na wszystkich otwieraczach do konserw mogliśmy znaleźć napis +PAT. W roku 1971 zrezygnowano z tego oznaczenia (widziałem jednak Soldiery 71 z biciem +PAT więc zapewne możliwe są oba warianty – z i bez). Jako iż w 1972 nie produkowano Soldierów możemy przyjąć że od 1973 roku napis +PAT definitywnie zniknął z otwieraczy do konserw. Napis ten występował również w formie +PAT. (z kropką na końcu). Są źródła które podają iż napis ten mógł występować na otwieraczach nawet do roku 1980 - wydaje mi się to mało prawdopodobne. Wniosek o patent pochodzi z 1951 ale otwieracze z biciami mogą występować równolegle z tymi bez nich.
Oznaczenia: +PAT, +PAT., oraz otwieracz bez oznaczeń.
7. Soldier model 1961 (produkowany w latach 1977-1987) (kod:0.8010.26)
W roku 1977 zmieniono wygląd okładzin: dodano znaną wszystkim czerwoną tarczę szwajcarską z krzyżem. Znaczek WK przeniesiono na dół – obok pinu rurkowego. Zmienił się też jego wygląd: za literą K znajduje się +, całość jest „w środku” W.
Tarcza z krzyżem.
Nowy znaczek WK+
W roku 1987 zrezygnowano z bicia WK+ - egzemplarze z tego roku mają puste miejsce w którym ten znaczek się znajdował.
Soldier 1987 z pustą kratką.
8. Soldier Model 1961 (produkowany w latach 1988-1992) (kod: 0.8010.26)
Od roku 1988 nie mamy już przy dziurce na linkę pustej kratki. Poza tym nic się nie zmienia.
Pod Soldierem ówczesny kartonik.
9. Soldier Model 1961 (produkowany w latach 1993-2008)
W roku 1993 zaszło kilka zmian. Zmieniono ostatni nit rurkowy na zwykły. Odchudzono i wypolerowano otwieracze (mogą zdarzyć się egzemplarze z późniejszych roczników - 94 udokumentowany- ze starymi otwieraczami). Niektóre źródła podają jako rok zmiany właśnie 1994. Z otwieracza do butelek zniknęła ostra krawędź do zdejmowania izolacji, niżej pojawiło się jednak wycięcie służące do tego samego. W roku 2004 zmieniono kolor tarczy na nieco ciemniejszy, bardziej bordo, wiśnia niż czerwień. Niestety w 2008 skończyła się era aloxowych Soldierów.
Od góry: stary niewypolerowany otwieracz z ostrą krawędzią, nowy wypolerowany otwieracz z wycięciem:
Grubość otwieraczy do butelek:
Stary i nowy otwieracz do konserw:
Grubość starego i nowego otwieracza do konserw:
10. Zdjęcia porównawcze
A - model 1901
B - model 1908
C - model 1951
D - model 1961
11. Ciekawostki
1. Soldier z kółkiem do kluczy. Taką wersję Soldiera można spotkać w rocznikach 94, 95, 97, 98, 99, 00. Mimo iż nigdy nie trafiły one do armii to z racji tego, że mają na okładzinach szwajcarską tarczę z krzyżem to uznaje się iż są to Soldiery a nie Pioneery.
Soldier z kółkiem
2. Serie końcowe - „Final Run” - w USA, Francji i we Włoszech w roku 2008, na zakończenie produkcji wypuszczono limitowane, numerowane na głowniach serie „pożegnalne”.
Wersja ze Stanów.
Wersja Francuska.
Wersja Włoska.
3. W 2004 roku z okazji 5 lecia VSAK Collectors Society wypuszczono Soldiera ze specjalnymi grawerunkami. Co ciekawe miał on na głowni bicie z roku 2005.
4. Armagedon Soldier. W 1998 roku do kin trafił Amerykański film pt. „Armagedon”. Mimo iż ani przez sekundę nie widzimy w nim Soldiera (pojawia się logo Victorinoxa), Szwajcarzy wypuścili scyzoryk z grawerunkiem „ARMAGEDON” na ostrzu (bicie z roku 1997)
5. Razem z książką A Collector's Companion można było dostać Soldiera z podpisem „Charles Elsener” na głowni (roczniki 03 i 05)
6. W roku 1991 powstała specjalna edycja Soldeira: “1991 WRCA SHOW KNIFE One of 100” & “100thANNIVERSARY of the SWISS ARMY KNIFE”
7. Kolejarska wersja Soldiera, znana jako Czarna Piękność (Black Beauty) – poza biciem daty posiadała wszystkie cechy Soldiera, była sprzedawana na koniec lat 80 i na początku lat 90 w (chyba nie ma polskiego odpowiednika – sklep kolejarski ?) „Swiss railway shops”
8. Na prośbę SwissBianco Victorinox wypuścił 10 całkowicie czerwonych Soldierów z biciem 08 i nitem rurkowym.
9. Powstała również specjalna edycja Soldiera z krzesiwem dla szwajcarskiego kolekcjonera noży Horst Brunnera. Powstało 658 takich noży w 4 seriach:
Sierpień 1996 – 100 sztuk
Luty 1998 – 185 sztuk
Sierpień 2000 – 173 sztuki
Lipiec 2002 - 200 sztuk
10. KL&KM - są to wersje wyprodukowane dla armii holenderskiej. Bicie roku znajduje się na okładzinie, obok niego widnieje informacja o tym dla jakich wojsk scyzoryk został wyprodukowany. KL = Koninklijke Landmacht, Królewska Armia Holenderska, wojska lądowe. Koninklijke Marine = KM, Królewska Holenderska Marynarka Wojenna.
Dwie wersje KL'ek - z kółkiem i z niem rurkowym + drucikiem.
KM'ka:
11. Powstała również wersja znana jako Victorinox South African Army Knife. Na okładzinie wybijany jest numer NATO.
12. Nie może zabraknąć również knives'owego akcentu ! W 2011 roku dzięki inicjatywie katz'a użytkownicy naszego forum mieli okazję wejść w posiadanie koszulki „REMEMBER THE SOLDIER VICTORINOX SWISS ARMY KNIFE”
Na koniec tabela z firmami które produkowały soldiery dla szwajcarskiej armii.
12. Artykuły, zdjęcia, strony z których korzystałem gromadząc informacje:
12.5 Zakończenie
Uffff. Dotarliśmy do końca. Mam nadzieję, że się podobało. Dziękuję bardzo u99 za pomoc merytoryczną, Keljowi91 za informacje o Soldierach ze stron francuskich oraz mabie za zdjęcia.
PS
Niech Soldier będzie z Wami !
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz